عکاسی با توجه به این که رسانه ای معاصر و مستقل است، در زمینه های مختلف می تواند با رسانه های دیگر تعامل داشته باشد. تئاتر هنری متشکل از افراد، تکنیک ها و رسانه های مختلف است و برای مستند سازی و تبلیغات نیازمند تعامل با رسانه عکاسی است. در این میان عکاس چه به عنوان ثبت کننده یک پروژه نمایشی و چه به عنوان تهیه کننده محتوای تبلیغاتی حضور دارد. اما با توجه به اینکه مخاطب مهم ترین نقش را در بقای هنر تئاتر دارد، پس از اعلام قرنطینه و تعطیلی مراکز فرهنگی و تماشاخانه ها این هنر و عوامل وابسته به آن خانه نشین شدند. برخی از عکاسان با نمایش عکس هایی از آرشیو خود در فضای مجازی سعی داشتند مخاطبین آثار خود را همراه داشته باشند ولی کسی نمی دانست که این سکوت مدت زمان زیادی طول خواهد کشید و وضعیت مادی و معیشتی آن ها را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.
اما پس از گذری سخت از دوران اوج کرونا مجدد هنرمندان فرصت فعالیت یافتند و زمان آن بود تا فضاهای های خاموش مجدد احیا شوند و بیداری از این خواب، زمان بر و پر هزینه بود. هزینه های تولید تئاتر بیشتر شده و عکاسی بیش از پیش به حاشیه رانده می شد. کارگردان ها و تهیه کننده ها سعی می کردند با حداقل بودجه از نمایش آن ها عکاسی بشود. بدیهی است وجود این کمبود ها در دراز مدت باعث آسیب های جدی تر بر پیکره تئاتر خواهد شد و از نمایش های سال های اخیر آرشیو هنرمندانه ای به یادگار نخواهد ماند مگر اینکه کارگردانی وسواس بیشتری در تهیه آرشیو تصویری اثر خود داشته باشد.
اما می توان یکی از مهم ترین اتفاقات در این دورانِ رخوت و رکود را تشکیل انجمن صنفی عکاسان تئاتر ایران به همت جمعی از پیشکسوتان این رسانه دانست که فرصتی مغتنم در انسجام و رشد فعالیت های این صنف خواهد بود. به دلیل مشکلات فراوان از جمله اوج گیری کرونا و عدم امکان تشکیل جلسات بصورت فیزیکی پروسه ی ثبت انجمن به کندی پیش رفت اما وجود یک صنف مستقل علاوه بر انجمن عکاسان خانه تئاتر می تواند آغازگر رشدی همراه با آگاهی و دانش در این حوزه باشد. از این رو که هنر معاصر هنری آمیخته از سبک ها و مکتب ها و همین طور همراهی تئوری پردازان و منتقدان در زمینه های مختلف است، هم اکنون زمان آن است که عکاسی تئاتر هم با بهره مندی از مباحث تئوری و آکادمیک روز دنیا خود را به روز رسانی کند و شاهد حضور نسلی جدید از عکاسان با اتکا به تکنیک، تجربه و دانش تئوریک باشیم که خود، خرده روایت هایی را از روایت اصلی بر خواهند کشید.
البته باید متذکر شد که حمایت های دولت از انجمن ها و صنف های هنری اعم از اختصاص بودجه برای راه اندازی مجلات هنری، اختصاص فضاهای رایگان برای نمایش آثار و ایجاد بستری پویا برای فعالیت عکاسان، نه تنها باعث ایجاد انگیزه و روحیه برای عکاسان خواهد بود همچنین باعث ایجاد شانس فروش آثار و کمک به معیشت آنان خواهد بود.
اتفاق مهم دیگری که در این دوران افتاد، ورود پر قدرت نسل جدید دوربین های عکاسی بدون آئینه بود. رقابت میان برند های مشهور عکاسی در تولید این دوربین ها بالا گرفت و دوربین های آئینه دار نسل قدیم که سنگین و حجیم تر بودند کم کم از رده تولید خارج شدند. همان طور که عکاسان تئاتر و متخصصین این حوزه می دانند صدای شاتر دوربین مسئله ای مهم در عکاسی تئاتر است مخصوصا زمانی که در اجرای عموم و با حضور مخاطب این عمل انجام می گیرد. با ارتقا کیفیت سنسورهای دوربین های بدون آئینه و همچنین تقریبا بدون صدا بودن شاتر این نسل از دوربین ها، جایگزین بسیار مناسبی برای عکاسان تئاتر پیدا شد و بسیاری از عکاسان حرفه ای به دنبال جایگزین کردن دوربین های نسل جدید با دوربین های قبل خود بودند. باید به این نکته توجه کرد که هر قدر خلاقیت هنری و مهارت عکاس در استفاده از امکانات دوربین را مهم بدانیم اما نمی توانیم رقابت و گرایش عکاسان به تکنولوژی روز را نادیده بگیریم، به خصوص در حوزه هایی مثل تبلیغات که این گرایش و رقابت بسیار پر رنگ تر می شود.
در این میان باید دید که آیا تعادل میان قیمت تجهیزات جدید و دستمزد های عکاسان و هزینه های آن ها برقرار است یا خیر؟
آیا فرد عکاسی که به عنوان یک فرد حرفه ای فعالیت می کند می تواند صرفا با فعالیت تخصصی در یک حوزه این تعادل را برقرار و نسبت به خرید و یا جایگزینی تجهیزات جدید اقدام کند؟
مسلما با شرایط فعلی پاسخ منفی است و حجم زیاد کار و عدم تناسب هزینه ها و دستمزدها باعث ایجاد فرسودگی جسمی و روحی بیشتر می شود.
من در این مجال اندک سعی کرده ام به آسیب شناسی های مختلف در این حوزه بپردازم تا شاید با مطالعه آن ها و ابراز نظرات جدید تر از طرف سایر دوستان و همکاران، راه هایی برای عبور یا بهبود این مشکلات فراهم شود. امید است در آینده نه چندان دور شاهد گشایش ها و توجهات بیشتر از طرف مسئولین و دست اندرکاران باشیم.

لیلی صدیق